24 Haziran 2022 Cuma, Yeni Akit
Libya’da, fitne hareketinin lideri Halife Hafter’in yönlendirdiği Tobruk Temsilciler Meclisi’nin ortaya çıkardığı paralel hükümetin başbakanı Fethi Başağa, Trablus’taki Ulusal Birlik Hükümeti’nin süresinin 18 ay olarak belirlenmiş olduğunu ve bu süre de 22 Haziran 2022’de dolduğu için artık hükümetin süresini doldurduğunu iddia ederek, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e bu hükümetin Libya adına muhatap alınmamasını isteyen bir açık mesaj yazdı. Ayrıca Libya’nın devlet kurumlarında çalışanları da geçerliliğini kaybetmiş bir hükümete bağlı olarak çalışmamaya, onu terk etmeye davet etti.
Diğer yandan Ulusal Birlik Hükümeti, geçiş süreciyle ilgili anlaşmanın uygulanabilmesi ve geçiş dönemi hükümetinin siyasi iktidarı devredebilmesi, dolayısıyla bu konuda yaşanan siyasi krizden çıkılabilmesi için Anayasa üzerinde ittifak sağlanması, başkanlık ve parlamento seçimlerinin yapılması gerektiğini dile getirdi.
Başağa’nın söyledikleri en başta kendiyle çelişkiye düşmesi anlamına gelir. Çünkü daha önce Tobruk Temsilciler Meclisi’nin Trablus’taki hükümeti yok sayarak ayrı bir hükümet oluşturması ve hükümetin başına da Başağa’yı geçirmesinde 24 Aralık 2021 tarihinde seçimler yapılması gerektiği için bu tarihte Trablus’taki Ulusal Birlik Hükümeti’nin süresini doldurduğu iddiasını kullanmıştı.
Tobruk’ta Hafter’in işaretiyle hareket eden meclis seçimlerin yapılmaması karşısında kendisinin yeni bir hükümet seçme yetkisinin olduğu varsayımından hareketle böyle paralel bir hükümet ortaya çıkarmıştı. Oysa anlaşmaya göre Trablus’taki hükümet ne kadar geçiş döneminin hükümeti ise Tobruk’taki meclis de o kadar geçiş dönemi meclisidir. Dolayısıyla geçiş döneminin son bulması halinde hükümetle birlikte meclisin de süresinin dolmuş olması, sürenin uzatılması durumunda ise ikisinin de süresinin uzatılması gerekiyordu. Biri meşruiyetini kaybederken diğerinin meşru sayılması söz konusu olamaz. Normal dönem hükümetinin kurulabilmesi için seçimlerin yapılmış ve yeni parlamentonun oluşturulmuş olması gerekiyordu.
Dün seçim tarihini gerekçe olarak kullanan Başağa bugün de geçiş dönemi için belirlenen 18 aylık süreyi gerekçe olarak kullanıyor. Bu durumda sürenin geçerli sayılması ve Ulusal Birlik Hükümeti’nin mühletini doldurduğunun kabul edilmesi halinde yetkiler kime devredilecek? Başağa hükümetine mi? Bu hükümet ittifak anlaşmasına göre değil Tobruk’taki meclisin tek taraflı kararıyla oluşturuldu.
Bu durum karşısında ortada iki alternatif var. Birincisi: Anayasa ve Seçim Kanunu üzerinde anlaşma sağlanıp seçimlerin yapılmasına, parlamentonun oluşturulmasına ve seçim sonuçlarına göre şekillenecek normal dönem hükümetinin kurulmasına kadar geçiş sürecinin uzatılması. İkincisi: İhtilaflı tarafların yeniden masaya oturup yeni bir geçiş dönemi hükümeti oluşturmak üzere anlaşmaları ve yetkilerin bu hükümete devredilmesi.
Bazı uzmanlar, en iyi formül olarak ikincisini görüyor. Kurulmasını teklif ettikleri hükümetin adının da “Ulusal Kurtuluş Hükümeti” olabileceğini söylüyorlar.
İhtilafın aşılması ve çözüm anlaşmasına kadar uygulanacak prosedürün belirlenmesi için şimdiye kadar bazı girişimlerde bulunuldu. Ancak bu girişimlerden henüz bir sonuç çıkmış değil. Şu var ki Başağa’nın, “Abdülhamid Dibeybe hükümeti süresini doldurdu, onu muhatap almayın; Libya’nın geçerli hükümeti olarak bizi tanıyın.” anlamına gelen çağrıları çözüm ve uzlaşmanın değil tam tersine krizin kapılarını açar.
Libya halkı ülkenin yeniden çatışma ortamına ve kaosa sürüklenmesini istemiyor. Onun için silahlara değil masa başına dönülmesini, ülkenin ve halkının çıkarlarının gözetilmesi suretiyle siyasi çözüm üretilmesini bekliyor. Görüldüğü kadarıyla en uygun çözüm de hukuki zeminin oluşturulmasına, tüm ülkede herkesin iradesini özgürce ortaya koyabileceği dürüst ve gözlemlenebilir seçimler yapılmasına, böylece normal sürece geçilmesine kadar ülkeye hükmedecek yeni bir geçiş dönemi hükümeti oluşturulması konusunda anlaşma sağlanması olacaktır.