Kırgızistan'da karışıklıklar

8 Ekim 2020 Perşembe, Yeni Akit

Kırgızistan, Orta Asya'daki Türk cumhuriyetlerinden biridir. Resmi adı Kırgız Cumhuriyeti'dir. Kuzeyden Kazakistan, doğudan Çin, güneyden Tacikistan, batıdan Özbekistan ile çevrilidir. Resmi dili Türkçenin bir lehçesi olan Kırgızcadır. Nüfusunun %53'e yakını Kırgızdır. İkinci en kalabalık etnik unsur %25 orana sahip olan Ruslardır. Üçüncü sırada %13 orana sahip Özbekler gelir. Sonra Ukraynalılar, Almanlar ve Tatarlar başta olmak üzere muhtelif etnik unsurlar gelir. Ruslar, Almanlar ve Ukraynalılar dışında kalanlar Türk kökenli ve Müslümandır. Müslümanların oranı %69, hıristiyanların oranı %31'dir.

SSCB'nin dağılmasından sonra 31 Ağustos 1991'de bağımsız oldu ve başta BM olmak üzere muhtelif uluslararası ve bölgesel kuruluşlara katıldı.

Bağımsız olmasından sonra başına Asker Akayev geçti. O. bağımsızlığın ilanından hemen sonra, Ekim 1991'de gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerine tek aday olarak girdi. Her keresinde halkın kendisinin yeniden başkanlığa geçmesini istediği iddiasıyla 2005'e kadar devletin başında kaldı. Ancak 2005'in Mart ayında Lale Devrimi olarak da adlandırılan olaylar üzerine 24 Mart 2005'te cumhurbaşkanlığı koltuğunu bırakmak zorunda kaldı.

Akayev'den sonra ülkenin başına Kurmanbek Bakiyev geçti. 7 adayın katıldığı Temmuz 2005'teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de Bakiyev oyların %88.71'ini alarak resmen cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturdu. O, muhaliflerle bir uzlaşma platformu oluşturmak için bazı önemli muhalif liderleri önemli görevlere getirdi.

Ancak Bakiyev'in bu politikası muhalefetin ona karşı cephe oluşturmasını engelleyemedi ve 2006 baharından itibaren ona karşı gösteriler başladı. Göstericiler ondan söz verdiği anayasal reformu gerçekleştirmesini ve parlamento ağırlıklı bir sisteme geçmesini istiyordu. Gösterilerin gittikçe şiddetlenmesi sonucu Kasım 2006'dan sonra Bakiyev yeni anayasayı onaylama ihtiyacı duydu. Aynı zamanda muhalefeti bölmek ve bir kısmını kendi yanına çekmek amacıyla Almazbek Atambayev'i başbakanlığa geçirdi.

Bakiyev 2009'da yapılan cumhurbaşkanlığ seçimlerini yeniden kazandı. Fakat bu seçimlerin hileli olduğu iddia edildi. Bu husus seçimlerle ilgili raporlarda da dile getirildi.

Şubat 2010'da bazı temel ihtiyaç maddelerine yapılan zam Bakiyev iktidarına karşı halk ayaklanmasına neden oldu. Devlet güçleri ayaklanmayı bastırmak için şiddete başvurdu ve bu yüzden 86 kişi hayatını kaybederken, 1500 kişi de yaralandı. Bu olaylar Bakiyev'in devrilmesine, anayasanın feshedilmesine, yeni anayasa çalışmaları başlatılmasına ve geçici bir hükümet kurulmasına neden oldu. 27 Haziran 2010'da anayasa ve cumhurbaşkanlığı referandumu, 10 Ekim 2010'da parlamento seçimleri yapıldı. Ondan sonra bir yıl süreyle Roza Otunbayeva cumhurbaşkanlığı yaptı.

30 Ekim 2011'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini Sosyal Demokrat Partisi lideri Almazbek Atambayev kazandı. Atambayev dönemi aynı zamanda FETÖ'nün ülkede faaliyet alanını çok genişlettiği ve muhtelif alanlara girdiği, okullar açtığı ve sosyal faaliyetlerde bulunduğu bir dönemdir.

Atanbayev, 24 Kasım 2017 seçimlerine kadar cumhurbaşkanlığı koltuğunda kalmaya devam etti. Bu tarihte ise daha çok Rusya'ya yakın duran Sooronbay Şerifoviç Ceenbekov cumhurbaşkanlığına geçti. O, Atanbayev döneminde de 13 Nisan 2016-22 Ağustos 2017 tarihleri arasında başbakanlık görevinde bulundu.

Kırgızistan'da 4 Ekim 2020 Pazar günü yine parlamento seçimleri yapıldı ve sadece dört parti yüzde 7'lik barajı aşabildi. Bunlardan üçü Ceenbekov'a yakın duran partilerdi. Biri de sonuçları reddederek muhalefetle birlikte hareket etmeyi tercih etti.

Muhalefet partileri seçimlerde oy satın alma yoluyla hile yapıldığını iddia ederek gösteriler düzenlediler. Göstericiler hapiste olan eski cumhurbaşkanı Atambayev'i cezaevinden çıkardılar. Bazı devlet kurumlarını ele geçirdiler. Ancak Ceenbekov durumun kontrol altında olduğunu iddia etti. Seçimlerin iptal edildiği açıklandı.